W sobotę od godziny 9.00 rozpoczęła się druga część konferencji „Ziemia skrywa kości” organizowanej w poznańskim UAM. Dzień drugi poświęcony był sesji warsztatowej podzielonej na trzy bloki i dyskusji.
Wśród prelegentów znalazł się współpracujący z LGR dr Marceli Tureczek z Uniwersytetu Zielonogórskiego, który swój wykład poświęcił cmentarzowi ewangelickiemu w Brójcach (gm. Trzciel), znajdującemu się w Regionie Obra-Warta. W ramach prezentacji wyjaśnił problemy, na jakie natrafiali działacze lokalni, którzy chcieli zachować cmentarz, opisał sposób przeprowadzenia działań i stan obecny. Wszystko zaczęło się w roku 2010, kiedy powstała grupa inicjatywna, złożona z osób deklarujących chęć przywrócenia cmentarza. Wsparcie finansowe projektu mającego na celu ochronę bioróżnorodności cmentarza zapewniła Fundacja Wspomagania Wsi, do której wystąpiła lokalna OSP. Wspólna praca lokalnej społeczności, władz i leśnictwa pozwoliły na uratowanie cmentarza przed zapomnieniem.
Kolejnym prelegentem był Pan Dominik Makosch ze Stowarzyszenia Socjum Kępno i Okolice. W sposób niezwykle charyzmatyczny przedstawił działania organizacji, która wśród wielu aktywności, ratuje cmentarze ewangelickie. Zadanie te wykonują w sposób profesjonalny, dzięki przygotowaniu merytorycznemu (m.in. dokonanie inwentaryzacji dendrologicznej na cmentarzach, analiza archiwów), odpowiedniemu sprzętowi oraz, a może przede wszystkim, fizycznej pracy przedstawicieli wielu zawodów.
Sesję zakończyło wystąpienie Pana Przemysława Kowalskiego, reprezentującego działalność Towarzystwa Kulturalnego „Echo Pyzdr” w związku z budowaniem tożsamości obszaru Puszczy Pyzdrskiej w oparciu o olęderskie dziedzictwo kulturowe. Prezentacja obfitowała w zdjęcia przedstawiającą olęderskie wzornictwo, architekturę i inne wyróżniki kulturowe, szczególnie ciekawe ze względu na fakt, że w Regionie Obra-Warta także żyli Olędrzy i przedstawiane materiały nawiązywały do tego, co „nasze” :). Tym, co wyróżnia Pyzdrską Puszczę od innych obszarów są bez wątpienia żelazne domy (!), które do dziś można znaleźć wędrując po Puszczy położonej w południowo-wschodniej Wielkopolsce. Dalej omówiono działania na rzecz zachowania cmentarzy – m. in. usuwanie drzew i krzewów, podsypanie i czyszczenie nagrobków, zamontowanie metalowych krzyży.
Kolejną część warsztatową rozpoczął Pan Przemysław Mierzejewski, działający w powiecie nowotomyskim – także częściowo leżącym w Regionie Obra-Warta. Podczas wystąpienia dowiedzieliśmy się, że na terenie gm. Zbąszyń znajduje się 11 cmentarzy olęderskich, z których odczytano 59 inskrypcji, a w gminie Miedzichowo 24 cmentarze ze 106 tablicami z inskrypcjami (81 cmentarzy w całym powiecie nowotomyskim). Dokumentacja zdjęciowa znajduje się na stronie cmentarze.oledry.pl.
Ostatni z polskich wykładów prowadzili Państwo Katarzyna Wieczorek i Krzysztof Lange działający w Stowarzyszeniu Przyjaciół i Sympatyków Ziemi Czempińskiej. Dzięki ich wystąpieniu mogliśmy usłyszeć, ile pracy wymaga uporządkowanie nawet jednego cmentarza: w przypadku cmentarza w Czempiniu, o którym była mowa, było to: 1000 godzin pracy(!), 25 przyczep gałęzi i krzewów, 5 przyczep liści i chwastów, 1 przyczepa śmieci nieorganicznych, nie licząc środków finansowych, w tym w dużej mierze prywatnych.
Podczas dyskusji żywo dyskutowano o cmentarzu w Orzeszkowie (gm. Kwilcz, Region Obra-Warta), stanowiącym lapidarium, do którego przywieziono w nie do końca znanych okolicznościach nagrobki z Czempinia, o definicji dziedzictwa narodowego, którym są także niemieckie cmentarze na ziemiach polskich, a także o konieczności podejmowania bardzo rozsądnych działań w kwestii usuwania drzew i krzewów (ochrona konserwatorska, cenny starodrzew, krzewy zapewniają pobyt słowików czy rudzików, inwentaryzacja dendrologiczna w razie niejasności).
Dalej nastąpiły niemieckie odczyty, m. in. Pani Karin Ziegeler i Pana Christfrieda Boelter, które dotyczyły w dużej mierze wspomnień przybyłych gości i ogólnych kwestii związanych z podjęciem współpracy na rzecz ratowania dziedzictwa kulturowego, jakim są cmentarze niemieckie na ziemiach polskich.
Konferencja, w której braliśmy udział, ma stanowić formalny początek współpracy polsko-niemieckiej na rzecz ratowania wspólnego dziedzictwa, początek działań na rzecz zebrania i usystematyzowania w jednym miejscu informacji o wszystkich cmentarzach. Jest to pierwsza konferencja, zarysowująca tematykę, później będą odbywały się kolejne. Mamy nadzieję, że będziemy mogli aktywnie włączyć się w te działania, ponieważ dotyczą one w dużej mierze Regionu Obra-Warta, którego dziedzictwo kulturowe jest dla nas oczkiem w głowie :).
